Oud-katholiek
De Oud-Katholieke Kerk van Nederland is een kleine, zelfbewuste en eigentijdse geloofsgemeenschap. We staan volop in de katholieke traditie en bieden tegelijk veel ruimte voor een persoonlijke invulling van het geloof. De Oud-Katholieke Kerk van Nederland behoort tot de oudste kerkgenootschappen van ons land. Er zijn momenteel zo’n 4.000 leden, verdeeld over 28 lokale parochies.
De Oud-Katholieke Kerk is eigentijds en ‘open minded’ katholiek, gevoed door de inspiratie van de eerste eeuwen. Hoe dat er concreet uitziet? We hechten in ons geloof en onze vieringen veel waarde aan eeuwenoude rituelen, tradities en sacramenten, omdat God op deze manier zichtbaar en tastbaar voor ons wordt. Tegelijk staan we midden in de wereld van nu. We vinden het belangrijk dat iedereen zijn/haar/hun leven zelf vorm kan geven. Diversiteit en gastvrijheid zijn daarom voor ons vanzelfsprekend. We zijn samen kerk: we denken samen na over actuele vraagstukken.
Ondanks haar bescheiden omvang speelt de Oud-Katholieke Kerk op plaatselijk, landelijk en wereldwijd niveau vanouds een belangrijke rol in de oecumene – de bevordering van de eenheid onder christenen.
Het geloof van alle tijden en plaatsen
De Oud-Katholieke Kerk deelt in het geloof van alle tijden en plaatsen en heeft dus geen ‘eigen’ geloofsleer. Wel staat de Oud-Katholieke Kerk voor een bepaalde benadering daarvan: er is altijd veel ruimte geweest voor de persoonlijke zoektocht. Welke ervaringen geven je leven zin? Wat zijn je bronnen van inspiratie en wat doe je daarmee in je dagelijks leven?
Verdieping
Fotoverslag 300 (deze website)
Leringweekend 2023
Alle liederen van Willem Barnard gebundeld
Zoek een parochie
Je inzetten voor de medemens op jouw eigen manier
Vanuit de ervaring dat we door God zijn bemind en geroepen geloven we dat elk mens van waarde is en geen leven zinloos. Daarom zetten veel oud-katholieke gelovigen zich op praktische wijze in voor anderen.
Veelgestelde vragen
Waar komt die naam vandaan?
Die naam dateert uit de negentiende eeuw, toen in de katholieke kerk de macht gecentraliseerd werd in de bisschop van Rome, de paus. Op het Eerste Vaticaans Concilie werd afgekondigd dat de paus onder bepaalde omstandigheden onfeilbaar de geloofswaarheid kon vaststellen. Zo kwam deze boven zijn collega-bisschoppen te staan. Degenen die zich tegen deze ontwikkeling verzetten noemden zich ‘oud-katholiek’. Daarmee gaven ze aan dat ze vasthielden aan de oude manier van kerkelijk bestuur. Daarin zijn alle bisschoppen gelijkwaardig en worden ze door de lokale kerk (geestelijken en leken samen) gekozen. Oud-katholiek wil dus zeggen: verdergaan in de traditie van de kerk van alle tijden. Dat vertaalt zich in meer synodale kerkstructuren waarin de bisschop, de geestelijkheid en de overige gelovigen het samen kerk zijn vormgeven.
Kan ik zomaar een oud-katholieke kerk bezoeken?
Ja, gastvrijheid vinden we als Oud-Katholieke Kerk heel belangrijk. Mede omdat onze lokale geloofsgemeenschappen vaak relatief klein zijn, valt een gast van buiten ook al snel op. Daarom proberen we ervoor te zorgen dat iedereen zich welkom en thuis voelt, zonder opdringerig te zijn. Omdat veel nieuwkomers onze kerkdiensten de eerste keer best ingewikkeld vinden, maken we iedereen graag wegwijs in onze liturgische boeken en gebruiken. Het samen koffiedrinken na iedere kerkdienst zien we als het natuurlijke verlengstuk van de gemeenschap met God en elkaar die we in de kerk hebben gevierd. Geloven mag ook gezellig zijn. Natuurlijk bieden oud-katholieke parochies naast de vieringen op zondag ook andere activiteiten aan, die in de regel voor iedereen toegankelijk zijn.
Mag ik in een oud-katholieke kerk ook communie ontvangen?
Ja, de Oud-Katholieke Kerk vindt dat iedereen die gedoopt is en in de eigen kerk aan de communie of het avondmaal deelneemt, ook in een oud-katholieke viering van harte welkom is om aan de communie deel te nemen. Niemand is daartoe verplicht en wie niet aan de communie wil of kan deelnemen, kan met gekruiste armen naar voren komen en ontvangt dan een zegen. Van oudsher hebben oud-katholieken eerbied voor de maaltijd waarin Christus zijn leven met ons deelt en wij als kerk tot lichaam van Christus worden.
Waarin verschilt de Oud-Katholieke Kerk van de Rooms-Katholieke Kerk?
Wie voor het eerst aanschuift bij een viering van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland kan het gevoel krijgen verdwaald te zijn. Het kerkgebouw en de liturgie lijken namelijk heel veel op die van de Rooms-Katholieke Kerk en zullen op sommige punten misschien zelfs klassiek aandoen. Een verschil dat niemand zal ontgaan, is dat je misschien een vrouw als voorganger treft. Binnen de Oud-Katholieke Kerk van Nederland kunnen namelijk sinds 1998 ook vrouwen tot diaken, priester en bisschop worden gewijd. Wie de Oud-Katholieke Kerk beter leert kennen, ontdekt al snel meer verschillen. Onze bisschoppen en priesters hebben vaak een vrouw of man en een gezin. We hechten veel waarde aan ieders persoonlijke gewetensvrijheid, en kennen daarom geen strakke morele richtlijnen op het gebied van seksualiteit, euthanasie en andere ethische kwesties. Je zou ons op die punten progressief kunnen noemen, maar we koesteren tegelijk wel onze tradities, zoals een mooie liturgie en ons rijke culturele erfgoed. Misschien is de beste samenvatting nog wel dat we een veelkleurige geloofsgemeenschap vormen en ons thuis voelen in deze tijd en tegelijk beseffen dat we verbonden zijn met christenen van alle tijden en plaatsen.
Hoe is de Oud-Katholieke Kerk anders dan protestantse kerken?
Ook voor iemand met een protestantse achtergrond is de onmiskenbaar katholieke liturgie waarschijnlijk het eerste dat opvalt: de opbouw van de kerkdienst, als liturgisch spel met een echte rolverdeling tussen voorganger, koor en gemeente; de centrale plaats van de eucharistie, de gewaden, het bewegende ritme van zitten, staan en knielen, de vredegroet, de wierook en het geklingel van belletjes. Wie wat meer gewend is aan een katholieke liturgie, vindt vermoedelijk dat de preek verrassend protestants klinkt – al blijven bij ons de pepermuntjes meestal achterwege. Het koffiedrinken na de dienst zal voor iedereen vertrouwd zijn. We hebben priesters – tegenwoordig vaak weer met priesterboordje – en bisschoppen in plaats van predikanten, maar wel weer een synode, waarin ook leken meepraten over het beleid, en een landelijk bestuur met bisschoppen, priesters en leken. Je zult de heilige maagd Maria tegenkomen, ook om een kaarsje bij op te steken, alleen zijn we niet zo van de rozenkransen en bedevaarten. En we zijn een echte landelijke kerk, die internationaal ook zusterkerken heeft. Ons begrip van de wereldkerk is niet een organisatie met één persoon als een paus aan het hoofd, maar een gemeenschap van lokale kerken die op allerlei niveaus, ook wereldwijd, samenkomen. Veel mensen die zich bij ons thuis voelen, zijn blij verrast door onze brede kerk met katholieke en protestantse kenmerken. Ook kenners van de oosters-orthodoxe traditie zien veel overeenkomsten met de Oud-Katholieke Kerk.
Ik heb een pastorale vraag maar ben niet oud-katholiek. Kan ik toch bij een oud-katholieke priester terecht?
Onze pastoors zijn beschikbaar om een afspraak te maken, ongeacht iemands kerkelijke achtergrond. Bij God staat de deur altijd open… zo ook bij ons! Via ‘zoek een parochie’ kun je vinden bij welke oud-katholieke kerk je bij jou in de buurt terecht kunt.
Is de Oud-Katholieke Kerk progressief of conservatief, orthodox of vrijzinnig?
Het is moeilijk om de Oud-Katholieke Kerk van Nederland in dit soort hokjes in te delen. Je zou het een progressieve of liberale kerk kunnen noemen vanwege de ruimte die er bestaat voor eigen geloofsbelevingen, de openheid voor de cultuur en maatschappelijke opvattingen van deze tijd en het ontbreken van een dogmatische leer of dwingende morele voorschriften. Toch beschouwen oud-katholieken zichzelf als orthodoxe christenen, omdat de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid ook tot een soort voorzichtigheid leidt om niet achter elke waan van de dag aan te rennen. Dat zie je eveneens terug in de liturgie die wil aansluiten bij de wijze waarop christenen in alle tijden en op alle plekken zijn samengekomen om hun geloof te vieren, zonder dat dit leidt tot verstarring of regelfetisjisme. Oud-katholieken zijn trots op hun geschiedenis, maar willen voorkomen dat dit uitmondt in een soort heimwee naar een verleden dat er misschien zelfs nooit is geweest.
Hoe word ik oud-katholiek?
Je hoeft niet meteen formeel toe te treden tot de Oud-Katholieke Kerk van Nederland om deel te kunnen uitmaken van onze vierende gemeenschap. Wij kennen ook ‘gastleden’: mensen die lid zijn van een andere kerk maar (nog) niet willen of kunnen toetreden tot de Oud-Katholieke Kerk. Zij doen in alles mee, maar hebben niet de rechten en plichten van het lidmaatschap, zoals het deel kunnen uitmaken van het parochiebestuur. Bij de meeste mensen die zich bij onze kerk thuis voelen, groeit wel vaak het verlangen om ‘echt’ bij onze geloofsgemeenschap te horen. Na een passende voorbereiding treden zij dan officieel toe tot de Oud-Katholieke Kerk. Hoe dat gebeurt, hangt af van iemands (kerkelijke) achtergrond. Mensen die nog niet gedoopt zijn, worden gedoopt. Mensen die al gedoopt zijn in een andere kerk ontvangen het sacrament van het vormsel of – in een eenvoudig ritueel – een zegen om hen te verwelkomen. Het lidmaatschap van de Oud-Katholieke Kerk is niet verenigbaar met het lid zijn van een andere kerk. Dat vinden wij vanuit oecumenische en theologische overwegingen niet wenselijk.
Achtergrond
Oud-Katholieke Kerk
Hier vind je meer informatie over o.a. de geschiedenis van de Oud-Katholieke Kerk.
Vieringen
Hier lees je over de betekenis en indeling van de vieringen van de Oud-Katholieke Kerk.
Organisatie
Hoe is de Oud-Katholieke Kerk georganiseerd? Hier lees je hoe.